In juli 2021 beboette de ACM farmaceut Leadiant voor het misbruiken van haar economische machtspositie in Nederland tussen juni 2017 en december 2019. De ACM concludeerde dat Leadiant in die periode een excessieve en onbillijke prijs heeft gerekend voor het geneesmiddel CDCA-Leadiant en legde een boete op van €19,6 miljoen. Leadiant ging daarop in bezwaar tegen het boetebesluit van de ACM met als ultiem doel om de boete van tafel te krijgen. De ACM zou onder meer fouten hebben gemaakt in de analyse van de marktdynamiek en de door Leadiant verkochte geneesmiddelen. Ook zou de ACM de markt niet juist hebben afgebakend en zou er geen sprake zijn geweest van een economische machtspositie en/of misbruik daarvan.
De ACM verklaart de bezwaren grotendeels ongegrond. De stelling van Leadiant dat sprake zou zijn geweest van een collectieve boycot van de zorgverzekeraars en zij daarom niet met hen zou hebben kunnen onderhandelen over de prijs wijst de ACM van de hand. Ditzelfde geldt voor de stelling dat voorlopers van het middel CDCA-Leadiant ten onrechte als hetzelfde product zijn aangemerkt, waardoor volgens Leadiant een onjuiste vergelijking tussen de prijzen van deze ‘verschillende’ producten zou zijn gemaakt. De ACM herhaalt dat de middelen vanwege hun grote gelijkenis en het gebruik van dezelfde werkzame als hetzelfde product moeten worden beschouwd. Daarmee blijft de door Leadiant gehanteerde prijs van € 14.000 – in vergelijking met de eerdere prijzen van hetzelfde middel, dat in 2009 nog voor € 46 werd verkocht – niet uitlegbaar, behalve dan als het resultaat van een economische machtspositie.
Wel volgt de ACM Leadiant in haar stelling dat de ACM de markt in het boetebesluit niet correct heeft afgebakend, omdat magistrale bereidingen ook tot de markt zouden moeten worden gerekend. Om die reden zou Leadiant in de periode dat Amsterdam UMC een magistrale bereiding aanbood – van 1 april tot en met 26 juli 2018 – geen economische machtspositie hebben gehad, waarmee van misbruik geen sprake kan zijn. Overigens is interessant dat Amsterdam UMC de magistrale bereiding eind juli 2018 na klachten van Leadiant stopzette, vanwege onzuiverheden in de grondstof. Toen Amsterdam UMC er in januari 2020 in slaagde om alsnog een magistrale bereiding te ontwikkelen, kon het misbruik van Leadiant worden gestopt.
Vanwege de kortere periode van de inbreuk, besluit de ACM haar eerdere boete te verlagen naar €17 miljoen. Verdere bezwaren tegen de gehanteerde maatstaf voor misbruik en vaststelling van de buitensporigheid van de prijs wijst de ACM van de hand. Ditzelfde geldt voor een aantal procedurele bezwaren.
Interessant is dat de ACM zich in deze zaak bereid heeft getoond om op grond van inhoudelijke argumenten haar eerdere besluit te corrigeren. Het valt te bezien of Leadiant het er nu bij laat zitten of de strijd voortzet bij de rechter.
