Software is essentieel voor de bedrijfsvoering van vele ondernemingen. Het is eerder regel dan uitzondering dat een onderneming gebruikmaakt van platforms, apps en een veelvoud aan andere software-oplossingen. Die software bepaalt dan voor een groot deel de waarde van de onderneming. Software kan worden beschermd door het auteursrecht. Het kan belangrijk zijn om ervoor te zorgen dat het auteursrecht zich binnen de onderneming bevindt, voor zover mogelijk. Anders kan de onderneming die software namelijk niet zonder meer vrijelijk gebruiken, wijzigen, of in licentie geven. Maar bevindt die software zich wel binnen de onderneming wanneer zij wordt ontwikkeld door een werknemer of in opdracht door een freelancer/andere derde?
Werknemers
Wanneer een werknemer software ontwikkelt, is hij in beginsel geen auteursrechthebbende. Als een softwareontwikkelaar in dienst van een onderneming software ontwikkelt, en het ontwikkelen van software behoort tot zijn functie, dan komen de auteursrechten in principe aan de onderneming toe.
Maar, let op: dit is alleen het geval als de werknemer in uitoefening van zijn functie door auteursrecht beschermde werken ontwikkelt. Zo is het bijvoorbeeld maar zeer de vraag of de onderneming auteursrechthebbende is van muziek die een softwareontwikkelaar tijdens werktijd produceert, of van software die de werknemer bij wijze van vrijetijdsbesteding ontwikkelt.
Voorkomen is beter dan genezen: discussies over intellectuele eigendomsrechten kunnen worden vermeden door in de arbeidsovereenkomst een bepaling op te nemen op grond waarvan de onderneming rechthebbende wordt van alleintellectuele eigendomsrechten die een werknemer tijdens de duur van het dienstverband (en eventueel een bepaalde periode na afloop hiervan) creëert. Op deze manier voorkomt de onderneming discussies achteraf over belangrijke software die de werknemer heeft gemaakt.
Opdrachtnemers
Bij opdrachtnemers ligt de situatie anders. Het enkele feit dat een onderneming opdracht geeft tot het ontwikkelen van bepaalde software op grond van een overeenkomst van opdracht, maakt nog niet dat die onderneming ook rechthebbende wordt van die software. De ontwikkelaar blijft auteursrechthebbende ten aanzien van de software die is ontwikkeld, als de overdracht niet in de overeenkomst wordt geregeld. In dergelijke situaties verkrijgt de onderneming een gebruiksrecht. De omvang van het gebruiksrecht wordt vaak vastgelegd in de overeenkomst van opdracht of in een aparte overeenkomst. Als dat niet het geval is vloeit een impliciet gebruiksrecht vaak voort uit de overeenkomst van opdracht.
Om onduidelijkheden te voorkomen is het raadzaam om het gebruiksrecht in de overeenkomst van opdracht goed en helder te beschrijven. Het is essentieel dat de omvang van het gebruiksrecht het door de onderneming voorgenomen gebruik dekt: wie, mag wat en waar gebruiken? Denk daarbij bijvoorbeeld aan het gebruik door onderaannemers, leveranciers, franchisenemers, freelancers en dochtervennootschappen en alle verschillende locaties waar de software zal worden gebruikt. Maak daarnaast afspraken over bijvoorbeeld het recht op het wijzigen van de software, de mogelijkheid tot sub-licentiering en overdracht van het gebruiksrecht. Afhankelijk van wat de softwareontwikkelaar voor de onderneming heeft ontwikkeld, zouden ook afspraken gemaakt kunnen worden over overdracht van het auteursrecht op de software. Daarbij dient rekening te worden gehouden met of de softwareontwikkelaar de software volledig zelf schrijft, of gebruik maakt van onderdelen van anderen (bijvoorbeeld open source componenten, libraries of andereafhankelijkheden). Een ontwikkelaar kan rechten van derden immers niet overdragen.
Bijkomend maakt een softwareontwikkelaar vaak op basis of met gebruik van eerder door hem ontwikkelde softwareonderdelen software in opdracht van de onderneming. In dat geval zal de softwareontwikkelaar rechthebbende willen blijven van zijn eigen “basis” software(onderdelen) en wellicht slechts het specifieke deel van de software dat voor de onderneming is ontwikkeld willen overdragen. Pragmatisch juridisch advies op maat is in dergelijke situaties vaak gewenst, waarbij het belang van de cliënt goed in het oog wordt gehouden. Wij denken graag met u mee!
Niets vooraf geregeld? Dan achteraf repareren!
Gaan de alarmbellen rinkelen? Is vooraf niets vastgelegd? Ook achteraf kan door middel van een overdracht van het auteursrecht de onderneming alsnog rechthebbende worden van de voor haar ontwikkelde software. Auteursrecht wordt overgedragen door middel van een daartoe bestemde akte. Dat houdt in dat de softwareontwikkelaar en de onderneming afspreken dat het auteursrecht op de software wordt overgedragen aan de onderneming en dit vastleggen in een getekende schriftelijke overeenkomst. Let op: een overdracht per e-mail is slechts onder bepaalde voorwaarden rechtsgeldig. Voor overdracht van het auteursrecht is uiteraard wel medewerking van de softwareontwikkelaar vereist. Als de softwareontwikkelaar niet mee wil werken aan een auteursrechtoverdracht zou een onderneming ook nog kunnen proberen aanvullende afspraken te ten aanzien van het reeds verstrekte gebruiksrecht. Ook hiervoor is nodig, dat de softwareontwikkelaar meewerkt.
