Blockchain verandert het IE-landschap

Op het gebied van Intellectuele Eigendom zijn verschillende blockchaintoepassingen in ontwikkeling. Deze toepassingen kunnen aanzienlijke veranderingen teweegbrengen rondom de bescherming en organisatie van IE-rechten.

Inleiding

We kunnen er niet omheen: de blockchain en toepassingen op deze technologie hebben de laatste jaren een gigantische opmars gemaakt. Het begon in 2009 bij de Bitcoin, waarna al snel nieuwe cryptovaluta zoals Ethereum volgden. De aandacht voor en populariteit van de handel hierin is enorm; volgens de laatste berichten bezitten bijna een half miljoen Nederlandse huishoudens cryptomunten. Inmiddels zien steeds meer bedrijven en instanties ook andere (niet-financiële) mogelijkheden om blockchaintechnologie in te zetten. Doordat een blockchain fungeert als een soort digitaal logboek, lijken de mogelijkheden eindeloos. Zo kan worden gedacht aan blockchain voor de verificatie van de herkomst van koffiebonen, de doorverkoop van zonne-energie of voor toepassingen in de zorg.

Blockchain: meer dan een hype?

Omdat de blockchain de laatste maanden enorm veel media-aandacht krijgt, rijst de vraag of deze techniek daadwerkelijk revolutionair of slechts een hype is.

Het vernieuwende aan blockchaintechnologie is dat data en transacties, in plaats van via één centraal punt, via verschillende punten in een systeem worden verwerkt en geverifieerd. Elke deelnemer in een blockchainsysteem verkrijgt inzicht in alle gegevens en een kopie van elke verandering.

Daarnaast wordt elke nieuwe transactie (of verandering in data) gekoppeld aan de vorige transactie (of verandering in data) en automatisch gecontroleerd door de deelnemers aan het blockchainnetwerk. Zo ontstaat een transparant en chronologisch overzicht van alle transacties dat steeds decentraal wordt bijgewerkt én in principe niet te manipuleren is.

Hoewel de blockchaintechniek als revolutionair beschouwd kan worden, zullen de toepassingen van deze techniek in de praktijk de echte veranderingen teweeg moeten brengen. Zo zijn er toepassingen in ontwikkeling die impact kunnen hebben op de bescherming en het beheer van IE-rechten.

IE efficiëntie

De blockchain zou een grote bijdrage kunnen leveren aan de uniformiteit en efficiëntie van IE-rechten.  In een blockchainsysteem kan verschillende data met betrekking tot een IE-recht worden vastgelegd, zoals de datum van registratie, eigendom, publicatie en eerste gebruik. Op deze manier kan een soort digitaal echtheidscertificaat over een IE-recht gegenereerd worden.

Daarnaast kunnen bepaalde gebeurtenissen, zoals overdracht of licentieverlening, later (via smart contracting), toegevoegd worden.

Uiteraard bestaan er al IE-registers, bijvoorbeeld voor Europese merken, octrooien en modellen. Echter zijn deze traditionele registers niet altijd op elkaar ingespeeld. Zo bestaan er wereldwijd verschillende instanties voor de registratie van merken waarin elke instantie haar eigen register heeft om te raadplegen of een bepaald merk staat ingeschreven.  

Een blockchaindatabase zou zich, met medewerking van de desbetreffende instanties, perfect lenen om IE-rechten efficiënter, betrouwbaarder en inzichtelijker te maken.

Nog baanbrekender is het feit dat niet-registreerbare IE-rechten, zoals auteursrechten, in een blockchaindatabase vastgelegd kunnen worden. Verschillende bedrijven zijn deze mogelijkheden al aan het ontwikkelen. Een goed voorbeeld is Kodak, dat een digitaal fotoregistratiesysteem wil bouwen op basis van blockchaintechnologie.

IE verificatie

Naast het feit dat IE-rechten transparanter geregistreerd kunnen worden, kan de blockchain ook ingezet worden als instrument om de echtheid van fysieke producten te verifiëren. Het bedrijf Vechain werkt momenteel samen met verschillende bedrijven om dit te ontwikkelen. Het idee is dat op producten een bepaalde code geplaatst wordt, die vervolgens via een telefoon kan worden gescand. Via de blockchaintoepassing wordt de herkomst en zo de echtheid van het product geverifieerd.

Daarnaast bestaan er blockchaintoepassingen die er juist op zijn gericht om inbreukmakende producten op te sporen. StoptheFakes is daar een voorbeeld van. Het idee achter deze toepassing is dat deelnemers in het netwerk, tegen beloning, producten kunnen aangeven die inbreuk maken op een IE-recht.

IE management

Een andere mogelijkheid die blockchain biedt, ziet op het management en de distributie van IE-rechten. Concrete voorbeelden van innoverende plannen voor zulke toepassingen zijn te vinden in de muziekindustrie. Wanneer het gaat om een muziekstuk zijn er twee zaken van belang: i) wie is de maker van het werk, en ii) wie is/zijn de rechthebbende(n). Een blockchaintoepassing leent zich perfect om deze zaken helder vast te leggen.

Op dit moment is Spotify via een aangekocht bedrijf (Mediachain) bezig een dergelijke toepassing te ontwikkelen. Het idee hierachter is dat de blockchain niet alleen de ‘van wie is wat?’-vraag helder vastlegt, maar ook met behulp van smart contracts de verdeling van bijvoorbeeld royalty’s bewerkstelligt. Het is goed mogelijk dat in de toekomst automatisch via blockchain een verdeling en uitbetaling van de opbrengsten plaatsvindt aan de rechthebbenden zodra hun nummer wordt gestreamd. Ook andere ‘blockchain-bedrijven’, zoals Revelator en Voise, zijn bezig met de ontwikkeling van soortgelijke toepassingen in de muziekindustrie.

Positieve verandering

Hoewel men momenteel nog weinig zal merken van blockchaintoepassingen rondom IE-rechten, zijn er interessante ontwikkelingen gaande. Nieuwe toepassingen zullen IE-rechten in de toekomst op baanbrekende wijze transparanter en betrouwbaarder kunnen maken. Met name op het terrein van het auteursrecht valt veel te winnen, omdat deze rechten in beginsel niet geregistreerd worden. Daarnaast kunnen blockchaintoepassingen een grote bijdrage leveren aan de verificatie van echtheid op producten en de opsporing van inbreukmakende producten. Tot slot zal de blockchain de muziekindustrie fors kunnen innoveren door middel van een transparante registratie van eigendom/licenties op muziek en een betrouwbare verdeling van royalty’s. Kortom, blockchaintoepassingen kunnen het IE-landschap de komende jaren in positieve zin veranderen. Genoeg redenen om deze trend nauwlettend in de gaten te houden. 

Met veel dank aan Jordi Vreeling, juridisch assistent bij Van Doorne.