Commercial contracts: Bent u klaar voor de Brexit?
Kernpunten
- De gevolgen als het gaat om het toepasselijke recht blijven waarschijnlijk beperkt
- Bevoegdheidsclausule in algemene voorwaarden kan onvoldoende zijn
- Het consumentenrecht kan aandacht vragen als het om afwijkende toekomstige regelgeving gaat
De gevolgen als het gaat om het toepasselijke recht blijven waarschijnlijk beperkt
Indien partijen in hun overeenkomst geen rechtskeuze hebben opgenomen, bepalen de EU-rechters op basis van de Rome I- Verordening welk recht van toepassing is. Momenteel passen de rechtbanken in het Verenigd Koninkrijk die Verordening ook toe. Dit zal (in beginsel) echter veranderen na afloop van de overgangsperiode (aangezien de Rome I-Verordening dan niet langer van toepassing zal zijn op het Verenigd Koninkrijk). Mocht een partij daarna een gerechtelijke procedure starten in het Verenigd Koninkrijk (en mits de rechtbanken van het Verenigd Koninkrijk bevoegd zijn uiteraard), dan zullen de rechtbanken van het Verenigd Koninkrijk het toepasselijke recht bepalen op basis van hun eigen regels van internationaal privaatrecht, in plaats van op basis van de Rome I-Verordening.
Vooreerst was het hoogst onzeker welke regels of voorschriften zouden worden toegepast. Sommigen dachten dat de rechters in het Verenigd Koninkrijk de voorloper van de Rome I-Verordening, het EVO-Verdrag, zouden gaan toepassen (waar het Verenigd Koninkrijk partij bij zal blijven, zelfs nadat het de EU heeft verlaten). Anderen verwachtten dat de rechters in het Verenigd Koninkrijk het algemeen recht zouden gaan toepassen. Beide opties lijken nu echter niet meer reëel. De Britse regering heeft er blijk van gegeven de relevante bepalingen van de Rome I-Verordening om te willen gaan zetten in nationaal recht. Hiervoor is ook al wetgeving opgetuigd (een zogeheten statutory instrument) die, zoals het er nu uitziet, in werking treedt na de transitieperiode. De gevolgen voor het toepasselijke recht lijken op deze wijze dan ook zeer beperkt te blijven.
Als het voorgaande onverhoopt geen doorgang vindt, dan geldt dat het onzeker is welke regels zullen gelden. Deze kwestie is echter alleen aan de orde als er een procedure wordt gestart voor een van de rechtbanken in het Verenigd Koninkrijk; als er een procedure wordt gestart voor de rechters in de EU, zullen de rechtbanken van de EU de Rome I-Verordening blijven toepassen – ook als er Britse partijen bij betrokken zijn.
Bevoegdheidsclausule in algemene voorwaarden kan onvoldoende zijn
Na de overgangsperiode zal het Verenigd Koninkrijk geen partij meer zijn bij de Brussel I bis-Verordening, waarin wordt bepaald welke rechtbanken bevoegd zijn en of buitenlandse beslissingen ten uitvoer kunnen worden gelegd. In plaats daarvan lijkt het erop dat de rechtbanken van het Verenigd Koninkrijk het Haags Forumkeuzeverdrag gaan toepassen. Dit Verdrag lijkt wat de bepalingen omtrent bevoegdheid betreft, veel strikter te zijn dan de Brussel I bis-Verordening. In de Engelse tekst van het Haags Forumkeuzeverdrag wordt uitdrukkelijk verwezen naar een “exclusive choice of court agreement”. Deze formulering suggereert dat de partijen onderling overeenstemming moeten bereiken over het bevoegde gerecht. Dit doet de vraag rijzen of een eenzijdige forumkeuzeclausule in algemene voorwaarden – die niet uitdrukkelijk tussen de partijen wordt overeengekomen – wel aan deze eis voldoet.
Het Verenigd Koninkrijk had eind december 2018 een akte tot toetreding tot het Haags Forumkeuzeverdrag ingediend maar , die akte is begin dit jaar ingetrokken. Bij de intrekking van die akte had het Verenigd Koninkrijk verklaard dat het de intentie had om een nieuwe akte tot toetreding in te dienen op een gepast moment vóór het einde van de overgangsperiode. Dit is inmiddels gebeurd op 28 september 2020. Met inachtneming van de inwerkingtredingsperiode van 3 maanden, zal het Haags Forumkeuzeverdrag in beginsel van kracht worden/blijven na de transitieperiode.
Ook heeft het Verenigd Koninkrijk een formeel verzoek tot toetreding tot het Verdrag van Lugano ingediend. Hoewel landen als Noorwegen, IJsland en Zwitserland al hebben aangegeven de toetreding te ondersteunen, lijkt de Europese Commissie voor nu de boot af te houden. Dit verdrag kan pas in werking treden 3 maanden nadat eenstemmige goedkeuring is verkregen van alle verdragsluitende partijen en een akte tot toetreding is ingediend. Dit proces had dan ook voltooid moeten zijn vóór 1 oktober 2020 voor aansluitende werking op de transitieperiode. Indien het Verenigd Koninkrijk alsnog (op een later moment) partij wordt bij het Verdrag van Lugano, dan blijven de gevolgen voor wat betreft bevoegdheid en tenuitvoerlegging van rechterlijke beslissingen vanaf dat moment vrij beperkt. De bepalingen van dit verdrag zijn namelijk in hoge mate gelijk aan de bepalingen van de voorloper van de Brussel I-bis Verordening.
Het consumentenrecht kan aandacht vragen als het om afwijkende toekomstige regelgeving gaat
Iedere EU-lidstaat (inclusief het Verenigd Koninkrijk) heeft het EU-consumentenrecht omgezet in nationaal recht. We verwachten niet dat de Brexit hier veel invloed op zal hebben – hoewel er natuurlijk wel problemen kunnen ontstaan wanneer de rechters in het Verenigd Koninkrijk dit EU-consumentenrecht anders gaan uitleggen dan het Hof van Justitie van de EU. Er komt een einde aan de rechtsmacht van het Hof van Justitie van de EU. De relevante vraag wordt daarmee hoe het Verenigd Koninkrijk vervolgens om zal gaan met de jurisprudentie van het Hof van Justitie van de EU. Dit kan mogelijk gevolgen gaan hebben voor de uitoefening van consumentenrechten. We verwachten als het gaat om toekomstig consumentenrecht dat het EU-consumentenrecht en het Britse (nationale) consumentenrecht zullen verschillen, aangezien het Verenigd Koninkrijk niet langer verplicht zal zijn de vele regels die de EU op dit gebied momenteel ontwikkelt, te implementeren en te handhaven. In principe zijn uiteenlopende systemen op zich niet noodzakelijkerwijs problematisch. Dit kan echter veranderen als zou blijken dat de nationale regels die in het Verenigd Koninkrijk worden toegepast, strenger zijn dan de regels die door de EU zijn ontwikkeld.
Praktisch advies voor (het opstellen van) commerciële contracten
Gezien alle bovengenoemde onzekerheden adviseren wij om altijd een rechts- en forumkeuzeclausule in contracten op te nemen. Indien uw contracten een dergelijke clausule niet bevatten (of indien deze alleen in de toepasselijke algemene voorwaarden zijn opgenomen), adviseren wij u om in een aanvullende overeenkomst (een zogenaamd amendment) op de bestaande overeenkomst alsnog overeenstemming te bereiken over rechts- en forumkeuze. Op die manier vermijden beide partijen onnodige onzekerheden en kunnen zij zich op ondernemen én hun onderneming blijven richten.
Zie ook de artikelen over de impact van Brexit in andere praktijkgebieden. Voor een meer gedetailleerde analyse van de impact van Brexit op uw bedrijf, aarzel niet om contact op te nemen met een van onze experts.
