De lessons learned van twee jaar Programma Aardgasvrije Wijken
Op donderdag 28 januari 2021 organiseerde Van Doorne’s Energy, Industry & Renewables team een online seminar over het Programma Aardgasvrije Wijken (PAW). Tijdens het seminar werden ervaringen gedeeld vanuit het Rijk, de business en een van de proeftuinen. Het was een geslaagde bijeenkomst met ruim 70 deelnemers en veel vragen uit de virtuele zaal.
Gebouwde omgeving moet in 2050 van het aardgas af zijn
De introductie van het onderwerp van het seminar werd verzorgd door Van Doorne-partner Léone Klapwijk. Het PAW is een interbestuurlijk programma waarbinnen wijken dienen als proeftuin voor het aardgasvrij maken van de gebouwde omgeving. De aanleiding voor het PAW is dat in het Klimaatakkoord is afgesproken dat de gehele de gebouwde omgeving in 2050 van het aardgas af moet zijn. Om te leren op welke wijze het aardgasvrij maken van de gebouwde omgeving het beste kan worden ingericht en opgeschaald, kan een gemeente een rijksbijdrage via het PAW ontvangen voor een proeftuin. Het Rijk wil met het PAW expertise opbouwen met het aardgasvrij maken van de gebouwde omgeving en ervaring opdoen met duurzame bronnen en technieken.
De waarde van proeftuinen voor het Programma Aardgasvrije Wijken
Na de opening van het seminar was het woord aan Jos van Dalen, programmadirecteur PAW bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Klimaat. Van Dalen ging in op de ervaringen die het Rijk heeft opgedaan in de eerste twee tranches PAW. Dat er soms kritiek is op het beperkt aantal woningen dat tot nu daadwerkelijk van het aardgas af is, betekent volgens Van Dalen niet dat er geen succes wordt geboekt met het PAW. Hij wees erop dat het belangrijk is om binnen het PAW te leren van de ervaringen uit de proeftuinen. Ook blikte Van Dalen kort vooruit op de derde (en laatste) tranche van het PAW. Op 1 juni 2021 start de uitvraag en gemeenten hebben tot 1 november 2021 om een aanvraag in te dienen. Het uitgangspunt bij de selectie is dat er gekeken wordt welke leervragen nog onvoldoende beantwoord zijn in huidige mix van proeftuinen. Op het Congres Aardgasvrije Wijken van 21 maart 2021 zal nader worden ingegaan op de vraag waar de nadruk ligt in de derde tranche PAW.
Wat zijn succesfactoren en obstakels bij PAW-projecten?
De derde spreker was Detlef Meijer, Manager Business Development bij Firan, Firan werkt samen met diverse stakeholders aan slimme energie-oplossingen voor de gebouwde omgeving. Ook is Firan betrokken bij diverse PAW-proeftuinen. Op basis van Firan’s ervaringen in de proeftuinen besprak Meijer enkele succesfactoren en obstakels in PAW-projecten. De belangrijkste succesfactor is participatie van de gemeente, de woningcorporatie, de bewoners en de houder van de (duurzame) warmtebron. Wanneer iedereen volledig toegewijd is en bereid is zijn nek uit te steken, vergroot dit de kans van slagen van een PAW-project aanzienlijk. Als obstakels voor het slagen een PAW-project benoemde Meijer ‘overvoorzichtingheid’ bij gemeenten. Zo stuiten gemeenten op het dilemma dat zij een manier zoeken om PAW-subsidie in te zetten, zonder daarbij discriminatoir te zijn naar bewoners uit andere wijken. Daarnaast benoemde Meijer ondervertegenwoordiging van jongeren in de meeste energiecoöperaties en bewonerscollectieven als een obstakel voor het slagen van een PAW-project.
Hoe creëer je draagvlak voor een aardgasvrije wijk onder bewoners?
Tot slot spraken Ted Zwietering en Annette Schermer over de proeftuin waarbij zij zelf betrokken zijn: het Ketelhuis WG op het terrein van het voormalige Wilhelmina Gasthuis-terrein in Amsterdam Oud-West. Het Ketelhuis WG is één van de geselecteerde proeftuinen in de tweede tranche PAW. De woningen en gebouwen op het WG-terrein moeten in de toekomst verwarmd worden middels een aquathermiesysteem dat gebruikt maakt van thermische energie uit oppervlaktewater uit het Jacob van Lennepkanaal. Het Ketelhuis WG is uniek omdat het een initiatief is van tien bewoners en omdat de inwoners van het WG-terrein de zeggenschap in de energiecoöperatie Ketelhuis WG volledig in eigen hand houden. Dit is een zeer belangrijk uitgangspunt voor de bewoners. De initiatiefnemers hebben draagvlak voor het project gecreëerd door bewoners van meet af aan zeggenschap te geven en via meerdere platforms van informatie te voorzien. Om draagvlak onder de bewoners te creëren (en te behouden) is de keiharde voorwaarde dat het aquathermiesysteem voor de bewoners “niet duurder dan nu” zal zijn.
Seminar Programma Aardgasvrije Wijken terug luisteren
Van Doorne’s Energy, Industry & Renewables team wil graag alle sprekers en aanwezigen bedanken voor hun deelname. Een geluidsopname van het seminar is terug te luisteren via deze link. Mocht u eens willen spreken over het aardgasvrij maken van woningen of gebouwen, dan kunt u contact opnemen met het Van Doorne’s Energy, Industry & Renewables team.
