Uit de onderzoeken van Netspar en Pensions and Lifetime savings assocations komt het duidelijk naar voren: divers samengestelde pensioenfondsbesturen leiden tot betere besluitvorming. Het draagt bij aan beter afgewogen besluitvorming en tot vermindering van tunnelvisie binnen pensioenfondsen. Ondanks het feit dat de Nederlandse Pensioenwet een beperkte definitie voor diversiteit geeft, gericht op geslacht en leeftijd, blijven de Nederlandse pensioenfondsen achter bij het behalen van de diversiteitseisen. Wij zien het grote belang van een divers samengesteld pensioenfondsbestuur en verbreding van de diversiteitsnormen in de Pensioenwet. In deze bijdrage lichten wij dat toe.
Volgens demissionair minister Schouten zou diversiteit een belangrijk thema moeten zijn in de pensioensector. Pensioenen zijn er voor alle deelnemers, voor mensen van alle leeftijden, voor alle actieve en gewezen deelnemers en gepensioneerden. Pensioenfondsbesturen zijn gehouden om de belangen van alle deelnemers mee te wegen bij de besluitvorming. Ondanks het feit dat dit losstaat van de samenstelling, neemt dit volgens de minister niet weg dat de deelnemers zich moeten kunnen herkennen in de samenstelling van het pensioenfondsbestuur. Volgens haar kan een divers samengesteld bestuur beter verschillende invalshoeken en achtergronden in zijn afwegingen betrekken en zo bijdragen aan de kwaliteit van de besluitvorming. Begin dit jaar is daarom een speciale Taskforce diversiteit, gelijkwaardigheid en inclusie opgericht, mede ter bevordering van diversiteit en inclusie binnen de pensioensector. Een belangrijke uitspraak van de voorzitter die de huidige stand markeert is “dat de pensioensector inzake diversiteit, gelijkwaardigheid en inclusie achterloopt”.
Op grond van artikel 107 Pensioenwet zijn pensioenfondsen verplicht om jaarlijks in het bestuursverslag te rapporteren over de samenstelling naar leeftijd en geslacht van het verantwoordingsorgaan, het belanghebbendenorgaan en het bestuur. Daarnaast moeten zij rapporteren over de inspanningen die verricht zijn om diversiteit in de organen van het pensioenfonds te bevorderen. Nadere invulling van wat diversiteit is, is te vinden in de Code Pensioenfondsen. De gedragsnormen in de Code zijn in 2013 door de Stichting van de Arbeid en de Pensioenfederatie opgesteld en met het oog op de inwerkingtreding van de Wet toekomst pensioenen op 1 januari 2024 geactualiseerd. Op grond van “norm 33” dient de samenstelling van fondsorganen, voor wat betreft onder andere diversiteit, inclusie en afspiegeling van belanghebbenden, in een beleid te worden vastgelegd. Om diversiteit en inclusie in fondsorganen te vergroten of juist in stand te houden moet een pensioenfonds ingevolge “norm 34” een schriftelijk beleid vaststellen. En “norm 35” stelt minimumeisen ten aanzien van leeftijdsdiversiteit en genderdiversiteit.
Het belang van diversiteit en inclusie wordt niet alleen in nationale wet- en regelgeving gezien en geregeld, maar ook op Europees niveau. Zo heeft de Europese toezichthouder op pensioenfondsen, EIOPA, de Europese Commissie gevraagd om de effectiviteit van de IORP II-richtlijn, en dan met name de diversiteitseisen daarin, te onderzoeken. Op Europees niveau wordt in het kader Enviromental, Social and Governance (ESG) ook veel aandacht besteed aan diversiteit en inclusie. ESG heeft niet alleen betrekking op milieuaspecten maar ook op sociale en governance aspecten. Bij sociale aspecten wordt er gekeken naar werknemersrechten, diversiteit en inclusie, betrokkenheid bij de gemeenschap en gezondheid en veiligheid op de werkvloer. Bij governance aspecten wordt er gekeken naar de onafhankelijkheid van de raad van bestuur en naar de diversiteit bij de samenstelling en op welke wijze diversiteit en inclusie op de werkvloer tot uitdrukking komt.
Zoals aangegeven: uit de onderzoeken van Netspar en Pensions and Lifetime savings assocations blijkt dat diversiteit in het besluitvormingsproces een grote bijdrage aan de kwaliteit van een besluit kan leveren. Hoewel de nadruk daarbij veelal ligt op diversiteit in geslacht, geven onderzoekers aan dat het noodzakelijk is om ook naar andere aspecten van diversiteit te kijken. Wanneer organen op verschillende vlakken divers zijn samengesteld hebben zij verschillende perspectieven in huis die bij de besluitvorming kunnen worden betrokken. Hierdoor wordt de kans op groepsdenken en een tunnelvisie verminderd. Door het verminderen van groepsdenken worden problemen sneller tot een oplossing gebracht die voor alle te vertegenwoordigen groepen werkbaar is. Uit het onderzoek van Principles for Responsible Investment blijkt dat dit ook geldt op het gebied van inkomsten, beleggingsresultaten en het effectief behalen van ESG-criteria.
Meer weten of van gedachten wisselen over dit onderwerp? Neem contact op met Yeliz Tintin.
