In 2003 deed de Corporate Governance Code (de “Code”) zijn intreden in Nederland. Twintig jaar later is de Code niet meer weg te denken uit de praktijk en is de op 20 december 2022 gepresenteerde herziene Code per 1 januari 2023 van kracht (“Code 2022”). De Code 2022 treedt in de plaats van de in 2016 door de Commissie Van Manen vastgestelde Code (“Code 2016”).

Wij geven hierbij op hoofdlijnen een overzicht van de belangrijkste wijzigingen van de Code 2022 ten opzichte van de Code 2016.

Duurzame lange termijn aanpak centraal

In lijn met de maatschappelijke opvattingen en inzichten ten aanzien van ESG bepaalt de Code 2022 dat bestuurders van beursvennootschappen bij het bepalen van de strategie en het nemen van beslissingen de houdbaarheid en duurzaamheid op de lange termijn centraal moeten stellen. Het bestuur is verantwoordelijk voor de continuïteit van de vennootschap en de met haar verbonden onderneming en de duurzame lange termijn waardecreatie van de vennootschap en de met haar verbonden onderneming. Het bestuur dient hierbij rekening te houden met de effecten van het handelen van de vennootschap en de met haar verbonden onderneming op mens en milieu en weegt daartoe de in aanmerking komende belangen van de stakeholders (principe 1.1). Belangrijk voor de praktijk is dat de toelichting op de Code 2022 nadere guidance geeft voor wat betreft de invulling van verschillende begrippen die worden gehanteerd. Zo wordt bijvoorbeeld voor de begrippen ‘people’ en ‘planet’ verwezen naar de CSRD richtlijn en wordt ook het begrip ‘duurzaamheid’ nader geduid.

Verantwoording

De Code 2022 bepaalt dat vennootschappen verantwoording dienen af te leggen in het bestuursverslag over welke effecten de producten, diensten en activiteiten van de onderneming hebben gehad op mens en milieu, hoe de belangen van stakeholders daarin zijn meegewogen, welke acties in dat kader zijn genomen en de mate waarin de gestelde doelstellingen zijn behaald.

Belang technische ontwikkelingen en innovatie

Deskundigheid en ervaring bij het bestuur en de raad van commissarissen over digitalisering is anno 2023 cruciaal. Hierbij is het van belang dat vennootschappen zich bewust zijn van de risico’s, zoals cyberdreigingen, en daarop anticiperen. Om deze reden wordt in de Code 2022 meer aandacht besteed aan technologische ontwikkelingen. Zo dient het bestuur bij het vormgeven van de strategie aandacht te besteden aan de impact van nieuwe technologieën en veranderende businessmodellen (best practice 1.1.1 onder viii).

Deskundigheid

In de Code 2022 wordt opgemerkt dat de samenleving een transformatie ondergaat op zowel het gebied van duurzaamheid als digitalisering. Om deze transformatie in goede banen te leiden dienen bij het bestuur en bij de raad van commissarissen diepgaande kennis en ervaring aanwezig te zijn om deze dimensies in de onderneming op te kunnen bouwen en toe te zien op de kwaliteit ervan. Om deze reden is in de Code 2022 geëxpliciteerd dat bestuurders en commissarissen deskundig dienen te zijn op het gebied van digitalisering (best practice 2.1.4.). Tevens dient het thema digitalisering – voor zover nog niet het geval – onderdeel te worden van de training en opleiding van bestuurders en commissarissen (best practice 2.4.6.). Eenzelfde verplichting geldt voor het thema duurzaamheid (zie eerder over dit thema). Vennootschappen zijn vrij in de keuze om al dan niet een specifieke digitaliserings- en duurzaamheidscommissaris en/of een specifieke bestuurder met kennis op dit vlak te benoemen.

Diversiteit en Inclusie (D&I)

De Code 2016 bevatte reeds bepalingen voor wat betreft diversiteit. De Code 2022 gaat verder en bepaalt dat er niet alleen beleid dient te zijn ten aanzien van diversiteit maar ook inclusie (D&I beleid) (best practice 2.1.5.).  Het D&I beleid stelt in ieder geval concrete, passende en ambitieuze doelen om een goede balans te bereiken in genderdiversiteit en andere voor de vennootschap relevante aspecten van D&I voor wat betref de samenstelling van het bestuur, de raad van commissarissen, het executive committee (indien aanwezig) en een nader door het bestuur te bepalen categorie werknemers in leidinggevende functies (lees: de subtop). De vennootschap dient verantwoording over het D&I beleid af te leggen in de corporate governance verklaring. Indien niet wordt voldaan aan één of meer doelen voor wat betreft de samenstelling van de verschillende gremia dan dient in de corporate governance verklaring tevens toegelicht te worden wat de redenen hiervoor zijn en welke maatregelen worden genomen om de doelen wel te bereiken en op welke termijn.

Dialoog tussen vennootschap en stakeholders

De Code 2016 bepaalde al dat aandeelhouders bereid zouden moeten zijn om met de vennootschap en medeaandeelhouders in dialoog te gaan. De Code 2022 komt met een nadere regeling die niet alleen van toepassing is op aandeelhouders maar op alle stakeholders en schrijft voor dat de vennootschap een beleid op hoofdlijnen dient te hebben voor een effectieve dialoog met deze stakeholders (best practice 1.1.5.). De regeling beoogt te bevorderen dat bij het bepalen van de aspecten van de strategie die betrekking hebben op duurzaamheid, de belangen van de relevante stakeholders van de vennootschap worden meegenomen. De Code 2022 verduidelijkt daarbij dat het initiatief voor een dergelijk dialoog bij de vennootschap ligt en niet bij de betrokken stakeholders (waaronder begrepen aandeelhouders).

Inwerkingtreding en vervolg

De Code 2022 is van kracht per 1 januari 2023. Vanaf die datum dienen beursvennootschappen aan de Code 2022 te voldoen. Vennootschappen wordt op grond van de overgangsregeling de gelegenheid geboden om reglementen, procedures of andere regelingen overeenkomstig de Code 2022 te implementeren tot 31 december 2023. Indien uiterlijk op deze datum wordt voldaan aan de Code 2022 dan wordt de vennootschap geacht gedurende het gehele boekjaar aan de Code 2022 te hebben voldaan.

Reactie Kabinet

Ten slotte merken wij op dat het Kabinet heeft aangegeven in het eerste kwartaal van 2023 inhoudelijk te reageren op de actualisatie van de Code waarbij het Kabinet zal aangeven of zij de geactualiseerde Code 2022 wettelijk gaat verankeren.