Overheidstechnologie vraagt governancestructuur – in het belang van de burger
Steeds vaker werkt de overheid samen met start-ups en techbedrijven om de burger ook in het digitale tijdperk van dienst te zijn. Saskia Laseur, notaris en partner bij Van Doorne, stipt de juridische aandachtspunten aan die bij GovTech-samenwerkingen komen kijken.
In het oog van de technologische storm worstelen overheden met de vraag hoe ze de nieuwe digitale mogelijkheden optimaal kunnen benutten. “Overheden ontdekken steeds vaker wat de markt allemaal kan maken,” zegt Saskia Laseur, bij Van Doorne gespecialiseerd in de semi-publieke sector. “Overheden doen dat door de vraagarticulatie uit te besteden aan start-ups of techbedrijven, zodat je via hen de expertise in de markt aan je kunt binden. Je verandert dan van een ontwikkelingsmaatschappij naar een regieorganisatie. Je stuurt op resultaat zonder dat je de hele uitvoering zelf hoeft te doen.”
Volgens Laseur is het opzetten van een goede governancestructuur één van de belangrijkste aspecten van een GovTech-samenwerking. Daarin worden onder meer de taakverdeling, de maatschappelijke en financiële doelstellingen en het afleggen van verantwoording vastgelegd. Laseur: “Het mooie is dat je als overheid wel mee kunt doen met het opstellen van die normatieve kaders, zonder dat je aansprakelijkheden op je neemt die niet bij een overheid passen. Die leg je neer bij de entiteit die gaat exploiteren. Daarom is die governancestructuur zo ongelofelijk belangrijk.”
Stroperig
Voor start-ups die gewend zijn snel en onafhankelijk te werken kan zo’n governance structuur stroperig overkomen, maar volgens Laseur valt dat in de praktijk mee. “Als je goed weet langs welke kaders je gaat meten, de expertise van de start-ups benut in je besluiten en meteen op de uitvoering evalueert, gaat het heel soepel. Alleen als het allemaal stappen zijn die los van elkaar worden genomen, ontstaat er verwarring.”
Voor start-ups is het belangrijk dat de kaders die de overheidspartij stelt niet te knellend zijn, zegt Laseur. “De ondernemer moet genoeg vrijheid krijgen en gemotiveerd blijven, anders ga je je doelen niet realiseren. Dat zit hem in een hele zorgvuldige besluitvormingscyclus. Je moet goed weten waar de lat van je maatschappelijke en financiële doelstellingen ligt, maar ook wat het risicoprofiel is waar je niet onder mag komen.”
Voor de overheid is het belangrijk om taken en verantwoordelijkheden goed af te bakenen. “Omarm het feit dat de markt en de innovaties daarin meer kunnen dan jij alleen. Dat wil echter niet zeggen dat je als overheid geen strenge eisen kunt stellen en daar onafhankelijke toezichthouders op kunt benoemen die namens jou toezien dat die doelstellingen ook worden bereikt. Overheden moeten samen met start-ups goed doorleefde doelstellingen vaststellen, waarbij helder is wie de juridische eindverantwoordelijkheid draagt.”
Bij Wigo4it werken overheid en IT-ondernemers samenVan Doorne heeft de 4 grote steden – Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag – bijgestaan bij de oprichting van de GovTech-samenwerking Wigo4it. Wigo4it organiseert de aanbestedingen voor de software waarmee burgers uitkeringen kunnen aanvragen en zorg organiseren. Wigo4it functioneert als een privaat bedrijf waarbij de overheid de regie voert en doelstellingen formuleert. Zo worden de begroting en het jaarplan vastgesteld door de wethouders sociale zaken van de vier steden, maar ligt de uitvoering bij het dagelijks bestuur van IT ondernemers. Van Doorne heeft geadviseerd bij het tot stand komen van de governancestructuur van Wigo4it, zoals het instellen van een raad van adviseurs van zowel ambtenaren als ondernemers. Saskia Laseur: “Ons kantoor werkt zowel voor overheden als innovatieve bedrijven, dus we spreken de taal van de ambtenaar en van de ondernemer. Het gaat erom die twee partijen op zo’n manier samen te brengen dat de GovTech een autonome beheersorganisatie kan worden. Daar is Wigo4it een succesvol voorbeeld van.” |
Airbnb en Uber
Volgens Laseur zijn we in een fase beland waarin we innovatie fundamenteel anders moeten gaan organiseren. Publieke en private sectoren zouden daarbij veel meer samen kunnen optrekken. “Zowel overheden als bedrijven leveren diensten aan burgers. Je zou juist die burger centraal moeten stellen. Vervolgens ga je nadenken over gezamenlijke doelstellingen en een professionele governancestructuur.”
In plaats van de strijd aan te gaan met grote techbedrijven als Airbnb en Uber kunnen overheden juist profiteren van een slimme samenwerking, vindt Laseur. “Maak er één applicatie van waarbij je als overheid in samenwerking met die grote bedrijven mobiliteit of kamerverhuur aanbiedt. Als overheid kan je dan ook beter de grenzen bepalen, zoals het uitsluiten of beperken van bepaalde wijken voor kamerverhuur. Je werkt telkens vanuit het algemeen belang en uiteindelijk is de burger daar het meest bij geholpen.”
