'Verandering' in fusietoezicht verpleeghuissector – ACM vraagt om respons

De Autoriteit Consument en Markt (“ACM”) heeft onderzoek gedaan naar de verpleeghuissector. Daarbij heeft de ACM in het bijzonder gekeken naar de relatie tussen de mate van concentratie en de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van de zorg. Op basis van haar bevindingen is de ACM van plan om haar toezicht op fusies in de verpleeghuissector aan te passen. In een consultatiepaper vraagt zij de sector om input op haar bevindingen en voorgestelde beleidslijn.

De toenemende vergrijzing zal naar verwachting leiden tot een grotere vraag naar en druk op de verpleeghuiszorg, aldus de ACM. Dit brengt de nodige uitdagingen met zich mee, als het gaat om het behouden van de kwaliteit en bereikbaarheid van de zorg en het beheersen van de kosten. De ACM constateert dat het aantal samenwerkingen en de concentratiegraad in de verpleeghuissector toeneemt. Ofwel dat een kleiner wordend aantal aanbieders een hoger marktaandeel verwerft.

Volgens de ACM kunnen fusies bijdragen aan het oplossen van de genoemde uitdagingen in de verpleeghuiszorg. Tegelijkertijd ziet de ACM risico’s als het gaat om de keuzemogelijkheden van ouderen en mogelijke gevolgen voor de kwaliteit, innovatie en prijs. In dat verband heef de ACM onderzoek gedaan naar de relatie tussen de mate van concentratie en de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van de verpleeghuiszorg.

Uitkomsten onderzoek

De ACM komt tot de conclusie dat er in de praktijk nauwelijks verband blijkt te bestaan tussen de mate van concentratie en de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van de verpleeghuiszorg. Het maakt kortgezegd niet veel uit hoeveel zorgaanbieders er op de markt actief zijn. Het feit dat ouderen in sommige gevallen slechts kunnen kiezen uit een beperkt aantal aanbieders maakt niet dat zij slechter af zijn dan ouderen die kunnen kiezen uit een groter aantal aanbieders als het gaat om de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van de zorg.

De ACM concludeert dat er beperkt sprake is van concurrentie in de verpleeghuissector en vraagt zich af of het nodig is om fusies in de sector te blijven toetsen. Factoren als intrinsieke motivatie van zorgaanbieders, het inkoopbeleid van zorgkantoren en marktregulering blijken in de praktijk een belangrijkere prikkel voor het leveren van goede zorg. Toch komt de ACM tot de conclusie dat toezicht op en toetsing van fusies in de sector vooralsnog noodzakelijk blijft.

Verandering in focus

Wel ziet de ACM aanleiding om fusies in de verpleeghuissector anders te beoordelen en daarbij de focus te leggen op de gevolgen voor de keuzemogelijkheden voor cliënten en minder te kijken naar de gevolgen voor de inkoop van de zorg (door de zorgkantoren).

Momenteel kijkt de ACM bij de beoordeling van fusies in de verpleeghuiszorg zowel naar de effecten op de markt voor zorgverlening als op de markt voor zorginkoop. Op de zorgverleningsmarkt concurreren zorgaanbieders met elkaar om de keuze van de cliënt. Op de zorginkoopmarkt concurreren aanbieders met elkaar om het contract met het zorgkantoor en wordt met het zorgkantoor onderhandeld over de vergoeding van de door de aanbieders te leveren zorg aan cliënten.

De ACM ziet weinig meerwaarde in het toetsen van fusies op mogelijke effecten op de zorginkoopmarkt. Hoeveel aanbieders er in een bepaalde regio actief zijn heeft immers bij afwezigheid van concurrentie nauwelijks invloed op de contractering met het zorgkantoor en de prijs en kwaliteit van zorg. De ACM wil in de toekomst enkel nog naar mogelijke effecten op de zorginkoop kijken als daar in een specifiek geval een concrete aanleiding toe is en een zorgkantoor of andere belanghebbende negatieve gevolgen verwacht voor de zorginkoop.

De ACM zal zich in de toekomst naar verwachting dus vooral focussen op de beoordeling van mogelijke effecten van een fusie op de zorgverleningsmarkt en de keuzemogelijkheden van cliënten. Daarbij is het behoud van een passend en divers aanbod met name van belang. Ouderen moeten kunnen kiezen voor de zorg die bij hen past, van verschillende aanbieders. Aanbieders moeten zich daarbij blijven inspannen om aan te sluiten bij de individuele wensen van cliënten en blijven innoveren.

Consultatievragen

De ACM heeft haar bevindingen gepubliceerd in een consultatiepaper en vraagt betrokken organisaties vanuit de sector en andere geïnteresseerden om hier uiterlijk 24 december dit jaar op te reageren. Hiervoor heeft zij een zevental vragen geformuleerd, waarbij de voornaamste overkoepelende vraag is of u zich kunt vinden in de analyse van de markt en de voorgenomen focus van de ACM. Van Doorne bereidt op dit moment een reactie voor.

Mocht u naar aanleiding hiervan vragen hebben of als wij uw input mee kunnen nemen in een reactie aan de ACM, dan horen we dit uiteraard graag.