Wees nieuwsgierig naar collega’s en omarm onderlinge verschillen

Jarenlang stopte advocaat Vanessa Liem haar Chinees-Indonesische achtergrond zo ver mogelijk weg tijdens haar carrière. Zo werd ze geaccepteerd en was ze ‘one of the guys’. Sinds ze partner is bij Van Doorne, hoeft dat niet meer. Als ervaringsdeskundige maakt ze zich hard voor het thema diversiteit en inclusie. ‘Nu pas durf ik openlijk trots te zijn op mijn achtergrond.’

Drie jaar geleden begon Vanessa als advocaat Sanctierecht en Intern onderzoek bij Van Doorne. Sinds begin 2021 is ze ook partner. Pas toen wilde ze haar verhaal vertellen. ‘Blijkbaar voelde ik me daarvoor nog niet vrij genoeg. In mijn professionele leven had ik mijn Aziatische achtergrond zo lang weggestopt, dat ik nu blij en opgelucht ben dat ik er ook uitgesproken trots op mag zijn.’

Dit jaar werd Vanessa genomineerd voor de Global People Award, een prijs die jaarlijks wordt uitgereikt aan multiculturele rolmodellen. Haar toespraak tijdens het evenement maakte op menigeen grote indruk. ‘Veel collega’s waren verbaasd, ze zagen mij nooit als een Aziatische, maar als een Nederlandse vrouw. Toch ben ik het allebei. Ik wil mensen duidelijk maken dat we pas onszelf kunnen zijn als we onderlinge verschillen gaan zien.’

Overlevingsstrategie
In de jaren zestig vluchtten Vanessa’s ouders met haar grootouders naar Nederland. Het was in de tijd van de opstand en anti-Chinese rellen in Indonesië. ‘Mijn vader en moeder  ontmoetten elkaar tijdens hun studie. Ik ben in Nederland geboren en groeide op in Den Haag. Op de basisschool was ik het enige buitenlandse kind en werd daarom gepest.’

Na de middelbare school ging Vanessa in Leiden studeren. Ze was zo vernederlandst dat ze op kamers ging en lid werd van het corps. ‘Dat lag voor een Chinees meisje helemaal niet voor de hand. Mijn keuzes botsten met de Aziatische cultuur, ik heb moeten breken met thuis.’ Vanessa ontwikkelde haar eigen overlevingsstrategie: ‘Ik paste me zoveel mogelijk aan, in de hoop dat mijn achtergrond niet zou opvallen. Ik maakte grapjes over mijn herkomst om anderen voor te zijn. Ik had het er niet over, zo hoorde ik er tenminste bij.’

Zonder vooroordelen
Als ervaringsdeskundige denkt Vanessa mee over het diversiteitsbeleid bij Van Doorne. ‘We willen bewustzijn creëren van verschillen op de werkvloer. Tussen man en vrouw, tussen culturen of tussen mensen met een andere geaardheid. Het is belangrijk dat collega’s oprecht nieuwsgierig zijn en vragen durven stellen. Wat maakt iemand tot wat hij is? Alleen als wij zonder vooroordelen verschillen kunnen zien en die vervolgens omarmen, zal diversiteit leiden tot inclusie. ‘Als iemand ramadan of Chinees Nieuwjaar viert, mag je daarnaar vragen. Die collega zal er graag over vertellen.’

Het werven van multicultureel talent vergt een andere manier van selecteren dan gebruikelijk, meent Vanessa. ‘Zo wordt bij sollicitaties graag gekeken naar nevenactiviteiten. Kandidaten met een niet-westerse achtergrond hebben die niet altijd op hun cv staan. Deze jongeren blijven tijdens hun studie vaak thuis wonen en worden geen lid van een studentenvereniging. Nevenactiviteiten kunnen er ook anders uitzien, misschien is iemand voorzitter van een voetbalvereniging geweest. Werkgevers zouden cv’s daarom niet klakkeloos terzijde moeten schuiven.’ Vanessa constateert dat alle grote bedrijven uit dezelfde vijver vissen in hun zoektocht naar nieuwe medewerkers. Vanessa roept werkgevers op verder te kijken dan de bekende studieverenigingen. ‘Zoek eens binnen Surinaamse of Turkse verenigingen, of binnen een LHBTQ+-netwerk. Van Doorne zal dat de komende tijd ook gaan doen.’

Enorm gesteund
Voordat Vanessa bij Van Doorne begon, was ze vijf jaar weg uit de advocatuur. Ze nam ontslag toen haar zoontje meervoudig zwaargehandicapt bleek te zijn. ‘Het betekent een zware zorgtaak, maar met hulp van mijn ouders konden mijn man en ik het zo regelen dat ik weer kon gaan werken. Bij Van Doorne kreeg ik het vertrouwen om drie dagen in de week een counsel-functie te vervullen. Dit beviel van beide kanten zo goed, dat ik doorgroeide naar een partnerfunctie. Het zegt veel over dit kantoor. Ik voel me enorm gesteund. Door mijn privé-situatie zullen er momenten zijn dat ik gas terug moet nemen. Van Doorne kijkt naar mij als individu en wat ik toevoeg aan de groep. Wat er verder speelt, is secundair.’

Het is mede door haar zwaar gehandicapte zoontje dat Vanessa aandacht vraagt voor mensen met een beperking en hun gezinnen binnen het thema inclusie. Zowel bij bedrijven als in de samenleving. In 2016 was ze medeoprichter van Stichting 2CU – letterlijk: to see you. Daarmee wil ze de zichtbaarheid van kinderen met een Zeer Ernstige Meervoudige Verstandelijke en Meervoudige Beperking (ZEVMB) in de samenleving vergroten. ‘Ook voor gehandicapte kinderen en hun gezin geldt: pas als we ze echt zien, horen ze erbij.’

Andere tijden
In 2004, toen ze bij De Brauw Blackstone Westbroek werkte, maakte ze zich al zich hard voor het thema diversiteit. ‘Er was nauwelijks kleur binnen de advocatuur, laat staan binnen de maatschappen. Kantoren probeerden wel multicultureel talent te werven, maar deden dat op een verkeerde manier. Ze verlaagden de lat. Zo kwamen er weliswaar mensen met verschillende achtergronden binnen, maar ze vertrokken weer snel. De collega’s voelden zich niet op hun plek.’

Volgens Vanessa zijn de tijden veranderd, volgens haar is er nu meer aandacht voor inclusie. Er zijn bovendien succesvoorbeelden van mensen met een niet-westerse achtergrond die hogerop zijn gekomen. Vanessa: ‘Er is een beweging gaande, al hebben we diversiteit niet meteen morgen geregeld. De nieuwe generatie leidinggevenden zal diversiteit en inclusie omarmen, maar ook de zittende generatie mag niet stil zitten.’

Eerlijk gesprek
Vanessa benadrukt dat werkgevers bij het sollicitatietraject eerlijk moeten zijn over wat ze van een kandidaat verwachten. ‘Onderzoek of de sollicitant zich thuis zal voelen binnen een organisatie. Als er wekelijks een vrijdagmiddagborrel is, hoeft een collega geen alcohol te drinken als dat niet mag vanwege zijn geloofsovertuiging. Een werkgever mag zeggen dat het op prijs wordt gesteld als hij of zij erbij is.’