Op 23 november jl. heeft de Eerste Kamer het wetsvoorstel voor de invoering van een ‘UBO-register’ voor trusts (het Trustregister) aangenomen (het “wetsvoorstel“). Het Trustregister is een publiek toegankelijk register waarin gegevens worden opgenomen van de uiteindelijke belanghebbenden (UBO’s) van trusts en van soortgelijke juridische constructies. Op basis van de vierde EU-antiwitwasrichtlijn is Nederland nu ook verplicht een Trustregister te hebben.
Doel
Nederland kent de rechtsvorm van een trust niet en daarom gold er in Nederland geen registratieverplichting. Met de wijziging die nu heeft plaatsgevonden geldt de registratieplicht ook als trusts in Nederland zijn gevestigd of die in Nederland een zakelijke relatie aangaan of een onroerende zaak verwerven. Het Trustregister heeft als doel om transparanter te maken wie de UBO’s van trusts en soortgelijke juridische constructies zijn. De reden om het nu wel te laten registreren is het voorkomen van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en terrorismefinanciering. Nederland kent wel al een registratieplicht voor andere juridische entiteiten (zoals de BV, NV, Stichting, vereniging, coöperatie of een personenvennootschap) op basis van het UBO-register.
Reikwijdte Trustregister
Trusts
De trust is afkomstig uit het Anglo-Amerikaanse recht is een rechtsfiguur waarbij goederen door een persoon (insteller) worden toevertrouwd aan een beheerder (trustee), die deze goederen overeenkomstig de trustbepalingen aanwendt ten behoeve van een of meer begunstigden (beneficiaries), of ten behoefte van een bepaald doel. De figuur van de trust komt in Nederland niet of nauwelijks voor.
Soortgelijke juridische constructies
Elke lidstaat van de Europese Unie heeft binnen haar eigen rechtsstelsel bepaald welke juridische constructies qua structuur en functie vergelijkbaar zijn met een trust. In Nederland is het fonds voor gemene rekening (FGR) aangemerkt als ‘soortgelijke juridische constructie’ waarvoor de verplichtingen in het kader van het Trustregister van toepassing worden. Hierdoor heeft het wetsvoorstel grote gevolgen voor de Nederlandse fondsenpraktijk. In Nederland worden veel alternatieve beleggingsinstellingen (abi’s) en instellingen voor collectieve belegging in effecten (icbe’s) immers opgezet als FGR.
Gevolgen voor beleggingsfondsen die zijn gestructureerd als FGR
Registratieverplichting
De beheerder van het FGR zal verplicht zijn tot het doen van de inschrijving van de UBO-informatie. UBO’s zijn verplicht mee te werken aan een verzoek van een trust tot informatie.
UBO’s
Kort gezegd, komt het er voor een FGR op neer dat in ieder geval de volgende personen worden aangemerkt als UBO:
– de beheerder;
– de bewaarentiteit (i.e. de ‘juridisch eigenaar’ van de assets van het FGR); en
– alle investeerders in het desbetreffende FGR met een belang van ten minste 3%.
Uitsluitend natuurlijke personen kwalificeren als UBO (i.e. de UBO’s van de beheerder en de bewaarentiteit zullen daarmee ook kwalificeren als UBO van een FGR).
Informatie in het Trustregister
De volgende informatie van het FGR en van de UBO’s wordt publiekelijk beschikbaar:
FGR:
– naam en type trust (FGR);
– datum en plaats van oprichting; en
– het doel waarvoor het FGR is opgezet.
UBO:
– naam;
– geboortemaand en jaar;
– woonstaat;
– nationaliteit; en
– aard en omvang economisch belang.
Beleggingsfondsen hebben vaak grotere aantallen participanten met een klein belang en vaak is de in- en uitstroom van die participanten groot. Omdat het ondoenlijk is om deze wijzigingen continu bij te houden is bepaald dat er bij een belang van 3% een registratieverplichting is. In het register wordt aan de hand van bandbreedtes aangetoond hoe groot het belang van de UBO is. Daarbij zijn er vier categorieën. Van 3-25%, 26-50%, 51-75% en van 76-100%. Indien geen van de participanten een belang van ten minste drie procent in het FGR houdt, kan de beheerder volstaan met een omschrijving van de groep in wier belang het FGR is opgezet (i.e. de participanten).
Openbaarheid van het register
Het trustregister wordt net zoals het UBO-register voor vennootschappen en andere juridische entiteiten (deels) openbaar toegankelijk. Een deel van geregistreerde informatie is voor eenieder toegankelijk en een ander deel enkel voor bepaalde bevoegde autoriteiten zoals de Belastingsdienst, het Openbaar Ministerie en de Financiële Inlichtingen Eenheid. Zij kunnen de informatie delen met bevoegde autoriteiten van andere lidstaten van de EU. De geregistreerde informatie blijft voor een periode van 10 jaar zichtbaar in het register.
Afschermen van informatie
Indien een UBO vreest dat de opname van zijn persoonlijke informatie in het register een bedreiging vormt voor zijn persoonlijke levenssfeer, kan deze een verzoek doen tot afscherming van de gegevens. Daarvoor regelt het Implementatiebesluit wanneer een dergelijk verzoek gehonoreerd wordt. Een verzoek tot afscherming toegekend indien die personen op basis van de Politiewet worden bewaakt, jonger zijn dan 18 jaar, onder curatele of bewind zijn gesteld of in het buitenland handelingsonbekwaam zijn verklaard.
Inwerkingtreding
Op basis van de (gewijzigde) vierde EU-antiwitwasrichtlijn had de implementatie van het Trustregister op 10 maart 2020 moeten zijn gerealiseerd. Dit is Nederland echter niet gelukt en de verwachting is nu dat het in oktober 2022 inwerking zal treden. Na de inwerkingtreding hebben trustees 3 maanden de tijd om de UBO’s van trusts te registeren. Indien deze overgangsperiode verstreken is dient een trustee binnen één week aan de registratieplicht te voldoen en dienen wijzigingen eveneens binnen één week te worden doorgegeven.
Sancties niet inschrijving
Overtreding van de verplichtingen wordt beschouwd als een economisch delict en kan met zowel strafrechtelijke als bestuursrechtelijke sancties worden gehandhaafd. Ook is het mogelijk om een last onder dwangsom op te leggen als een ‘herstelsanctie’. Indien de overtreding opzettelijk is begaan kan dit leiden tot een gevangenisstraf van ten hoogste twee jaren, een taakstraf of een geldboete.
Q&A
Is het mogelijk het FGR in te schrijven bij de Kamer van Koophandel (KvK) en wordt er een apart register opgezet door de Kvk?
Ja, het Trustregister wordt als een apart register beheerd door de Kamer van Koophandel.
Wie moet melden in geval van een FGR?
De registratieplicht van de UBO’s rust op de trustee. Na inwerkingtreding van het wetsvoorstel moet de trustee de relevante gegevens aanleveren bij de Kamer van Koophandel. Bij een FGR zal dit de beheerder zijn.
Uitsluitend natuurlijk personen kwalificeren als UBO. Hoe wordt omgegaan met het aanwijzen van een UBO bij onze (institutionele) investeerders)?
Dit zal per investeerder moeten worden vastgesteld. Indien er geen UBO aangewezen kan worden bij bijvoorbeeld een stichting, BV/NV of personenvennootschap (individuele belangen zijn <25%) dan dient een ‘pseudo’ UBO te worden aangewezen. In de woorden van de Europese anti-witwasrichtlijn is dat de hoger leidinggevende, de zogenoemde ‘senior managing official’. In Nederland is elke statutair bestuurder van een rechtspersoon of elke beherend vennoot van een personenvennootschap pseudo-UBO. Indien een statutair bestuurder geen natuurlijk persoon maar een rechtspersoon is, zijn alle statutair bestuurders van de rechtspersoon elk een pseudo-UBO.
